• Bir kitap, bir dizi: <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/1kitap1mekan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1Kitap1Mekan</a>, son sayısıda Erving Goffman'ın Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu adlı kitabına ve Paul Ekman'ın duygular üzerine yürüttüğü araştırmaları temel alan Lie to Me dizisine atıfta bulunarak bireylerin benliği ve sosyal medya profilleri arasındaki ilişki üzerine düşünüyor.• Bir film: Emre Eminoğlu, <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/onu-izledim-ben" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Onu izledim ben.'in</a> son sayısında "Festivallerden ve vizyondan sessiz sedasız geçen bir bağımsız hazine" olarak tanımladığı Shiva Baby filmini öneriyor.• Bir "kendin yap" projesi: <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/greenvibes" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Greenvibes</a>, 17 Haziran tarihli sayısının "Greenvibes öneriyor" kanalında hayatında ekolojik değişimler yapmak isteyenler için evde kolayca yapabileceğiniz bir yüzey ovma kreminin tarifini veriyor.

Editörün Seçkisi

İstiklâl Caddesi’nde hızlı adımlarla yürüyen birini hayal edelim. Bir pijama mağazasının panosunda bedenlerinin yanına doğru sere serpe uzanmış, kıkırdayan iç çamaşırlı kadınların fotoğrafı gözüne ilişiyor: Ne güzel kadınlar. Birbirine aralıksız eklenen adımları, bir takım elbise mağazasının önündeki dimdik duruşlu ve bakışlı bir adamın önünden geçerken istemsizce yavaşlarken aklından geçen, ne hoş adam olduğu.Oysa, tam kafasını panodaki feminen kadın, maskülen erkek figürlerinden sıyırmışken, karşıdan ona doğru yürüyen bir kişi reklamlardakilerden tuhaf derecede farklı. Sert, kemikli suratına karşın oldukça yumuşak bir figürü ve yürüyüşü var. Bir kadın gibi görünmüyor, erkek gibi yürümüyor. Bol kıyafetleri de bu kategorilere sığdıracak yeterli bilgiyi taşımazken nasıl anlayacak: Bu geçen kadın mıydı, erkek mi?Hayalî karakterimizin merakı aslında sormamız gereken daha aydınlatıcı bir soruyu ortaya çıkarıyor: Panoda gördüğü kadınların kadın, erkeklerin erkek olduğunu nasıl anladı ve karşıdan gelen kişinin bu iki kategoriden hangisine ait olduğunu neden anlayamadı?Antropolog ve sosyolog Erving Goffman, Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu<a fr-original-style="" href="https://www.metiskitap.com/catalog/book/4713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;kitabında</a>, günlük hayatlarımızda hepimizin bir performansçı gibi, o ortama uygun olduğunu düşündüğümüz rolleri oynadığımızdan bahseder. Toplumsal cinsiyet (gender)&nbsp;rolleri de buna dâhil. Yani maskülen yahut feminen tavırlar, doğuştan gelen cinsiyetimizden&nbsp;(sex)&nbsp;farklı olarak, genetiğimize işlenmiş değil. Toplum içinde cinsiyetimize “uygun” kabul edilmiş ve her gün etrafımızda gördüğümüz bu rolleri (nasıl yürüdüğümüz, saçımızı nasıl düzelttiğimiz, nasıl dokunduğumuz, bakış attığımız…) icra etmeyi öğreniyoruz, diyor. Bu kodlar, öğrendiğimiz ikili cinsiyet modeline uygun rollerin dışında kaldığında, onları okuyamıyor ve o insanın hangi kategoriye ait olduğunu anlayamıyoruz. “Arada” kalmış gibi geliyor,&nbsp;“normal” gelmiyor. Anlayamadığımızı ötekileştiriyor, toplumun dışında bırakıyoruz. Toplumun dışında bırakmaksa, bu kodları okumayı öğrenecek karşılaşmaların hiç olmaması dolayısıyla, normalleşmeye olanak vermeyecek bir döngüye sokmak demek. Bu dışarıda bırakma döngüsünün en iyi besleyicilerinden biriyse her gün karşılaştığımız, bize kadının/erkeğin&nbsp;nasıl olması gerektiğini gösteren reklamlar.Toplumsal cinsiyet ve medya üzerine çalışan akademisyen Sut Jhally’nin, Erving Goffman’ın özelikle reklamlardaki toplumsal cinsiyet<a fr-original-style="" href="http://heretik.com.tr/kitap/reklamlarda-toplumsal-cinsiyet/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;incelemeleri</a> üzerine kurduğu belgeseli The Codes of Gender'da&nbsp;(Toplumsal Cinsiyetin Kodları), bu toplumsal cinsiyet kodlarının reklamlar aracılığıyla bize neler söylediğini inceliyor. O çalışmalar ışığında bu metinde de kadın ve erkeğin “ne olduğu”ndan değil, bize moda reklamları aracılığıyla “ne olduğunun söylendiği”ni işaret edecek ve nasıl sürdürüldüğüne dair birkaç örnek paylaşacağım.FEMİNEN VE MASKÜLEN DOKUNUŞKadınların elleri hassas, yumuşak, yalnızca yüzeyleri okşar bir dokunuşa sahip olarak tasvir ediliyor. Örneğin; kadınlar bir şeyi/kişiyi tutarken genellikle sımsıkı ve üzerinde hâkimiyet kuracak şekilde değil, o şey ellerinin üzerine hafifçe yaslanmışçasına; tüm eli kullanmaktansa ancak parmaklarının ucuya tutarken gösteriliyor. Maskülen dokunuşunsa dünyayla çok daha farklı bir ilişkisi var: Erkeklerin elleri genellikle sımsıkı, derinden, sahiplenici, cesur ve hâkim bir kavrayışla temsil ediliyor; çevresini değiştirebilir, yönetebilir, becerikli eller.BEDEN DURUŞUKadınların; kültürde feminenlikle ilişkilendirilmiş, maskülenliğe tabi olduğuna inanılan doğası, dergilerde gördüğümüz pozlarda da kendini ortaya koyuyor. Kadınlar erkeklerden çok daha sık bir şekilde, sırt üstü yahut yana doğru sere serpe uzanmış olarak gösteriliyor. Goffman’a göre bu duruşta çevreden gelebilecek tehlikelere karşı kendini savunmak daha zor olduğu olduğu gibi; teslimiyet hissi veren ve güçsüzlük sergileyen de bir duruş. Ayrıca bakanda, kadının, cinsel olarak kolaylıkla ulaşılabilir olduğuna ilişkin bir imgelem yaratıyor.&nbsp;Buna karşılık erkeklerse çok daha aktif, çevrenin farkında ve çevreden gelebilecek herhangi bir tehlike karşısında -neredeyse bir yırtıcı misali- tetikte dururken temsil ediliyor. Duruşları dik, bakışları keskin… Böyle resmedilmediklerindeyse daha rahat, keyifli, hareket hâlinde ve sportif hâllerde resmediliyorlar.Kadınlar yalnızca teslimiyetçi bir hâlde değil, sıklıkla çocukluktan hiç çıkmamış gibi hatta oyuncak bebekler gibi de gösteriliyor. Cansız, kendinden geçmiş, baygın… Ya da bunun tam tersi, çılgınca kahkaha atarken (yine aşırı bir duygu yoğunluğu içinde). Duruşlarıysa çoğunlukla dengesiz (örneğin tek bacağı havada) ya da yamuk, tıpkı etrafında olup bitenle ilişkisi gibi.Böylece erkeklere atfedilmiş olan maskülenlik; erk, kudret, serinkanlılık ve çevresini manipüle edebilme kabiliyeti gibi özelliklerle ilişkilendirilirken kadınlara atfedilmiş feminenlik; hassaslık, yüzeysellik, yoğun duygusallık, teslimiyet ve kontrol edilebilirlikle ilişkilendiriliyor. Bunların norm olarak kabul edildiği ve sürekli yeniden üretildiği toplumlarda oluşabilecek (hâlihazırda yeterince var olan) sorunları öngörmekse zor değil.Elbette yukarıda sözünü ettiğim çalışmalar her şeyin çılgın bir hızda ilerlediği zamanımızda nispeten eski. Moda sektöründe queer temsiller, güçlü kadın imajları giderek artıyor. Ancak sözü edilen imajlar ana akım moda reklamları, dergileri, çekimleri için hâlâ oldukça geçerli. Yani henüz yeterlilikten çok uzak…

Erving Goffman ile ilgili hikayeler